Interview: ‘Voedselverspilling aanpakken is prioriteit geworden in levensmiddelenindustrie’

“We zien een flinke daling van de hoeveelheid verspild voedsel, mede met dank aan de vele bedrijven die meedoen met de Verspillingsvrije Week.” Ook dit jaar staat de tweede week van september volledig in het teken van voedselverspilling verminderen. Timmermans vertelt over de stappen die de levensmiddelenindustrie heeft gezet de afgelopen jaren en we blikken vooruit naar 2030: de stip op de horizon.

Beter inkopen doen, brood van gisteren tegen een gereduceerde prijs aanbieden en consumenten erop wijzen om de houdbaarheidsdata in de gaten te houden. Het zijn allemaal tips die worden gegeven om voedselverspilling te verminderen. Ze helpen, zeker. Dat vertelt Timmermans aan Levensmiddelenkrant . Zelf doet hij er thuis ook alles aan om zo min mogelijk voedsel te verspillen, maar een stel pubers en soms onverwachte situaties willen wel eens roet in het eten gooien. Maar hij is niet de enige, want we gooien allemaal restjes weg. Ofwel omdat de houdbaarheidsdatum is verstreken, of omdat we denken dat het product niet helemaal goed meer is.

Het onderwerp voedselverspilling is de laatste jaren in ieder geval een steeds groter vraagstuk geworden in de levensmiddelenindustrie, want hoewel het probleem 25 jaar geleden al bestond, het had geen prioriteit. Dat is inmiddels wel veranderd, want in menig managementsysteem is voedselverspilling een vast onderdeel en ook de vrij nieuwe CSRD-richtlijn en doelstelling om de klimaatimpact te verlagen stimuleren om bezig te zijn met het terugdringen van voedselverspilling. Het draagt substantieel bij aan de corporate sustainability . Immers, in al het verspilde voedsel zitten ook grondstoffen, landgebruik, arbeid en energie, die daarmee ook verspild worden. “We gaan écht de goede kant op, maar ik zeg ook altijd: we zijn er nog niet. In de cijfers zien we dat er minder voedsel wordt verspild en dat gaat sector voor sector en categorie voor categorie. We zien ook dat de aanpak van dit probleem begint bij de consument en de supermarkt. Echter, zij zijn ook afhankelijk van de duurzame prestaties van hun leveranciers. Daarom wordt er bij de aanpak steeds een stap verder teruggegaan in de keten, tot we bij de boeren en telers uitkomen”, vertelt Timmermans.

Doelstelling
Voor dit jaar geen recente cijfers over verspilling door huishoudens, want die publiceert het Voedingscentrum een keer in de drie jaar. Maar, zegt Timmermans, de daling die we al jaren zien, wordt verder voortgezet. Gelukkig ook bij steeds meer sectoren en bedrijven, voedselverspilling tegengaan werkt immers alleen als je het ketenbreed aanpakt. En dat gebeurt om de uiteindelijke doelstelling te behalen: voedselverspilling met 50% verminderen in 2030, ten opzichte van 2015 (Sustainable Development Goal 12.3 van de Verenigde Naties).
“Retailers zien jaar op jaar de daling. Ze liggen naar eigen zeggen op schema om de doelstelling te behalen. In foodservice zijn ze daar ook mee bezig. Neem Ikea. Die heeft wereldwijd al een halvering gerealiseerd en is daardoor een koploper. Steeds meer bedrijven zetten stappen. Foodservice is een flinke en diverse sector en de betrokkenheid is groot. In de retailbranche zien we sommige bedrijven razendsnel gaan, al hangt het ook af van de categorie. Met name de daling van de verspilling in brood bleef in het begin achter op de rest. Het is inmiddels niet meer ingewikkeld om voedselverspilling terug te dringen, als je het maar doet, en als sector. Velen zeggen dan ook: hadden we het maar eerder gedaan, het is namelijk pure winst: voor het klimaat, maar ook financieel”, zegt Timmermans.

Verandering
De grootste verandering van de afgelopen jaren is dat bedrijven voedselverspilling en duurzaamheid belangrijker zijn gaan vinden en deze onderwerpen hoger op de agenda hebben gezet. “Ik bedoel, 25 jaar geleden bestond voedselverspilling ook, alleen was er minder oog voor. Nu kan ik zeggen: voedselverspilling aanpakken is de afgelopen jaren écht prioriteit geworden in de levensmiddelenindustrie. Het gaat ook om geld besparen en winstgroei. Bedrijven zeggen letterlijk: het levert miljoenen op. Dat inspireert ook andere bedrijven”, licht Timmermans toe. Met de CSRD-richtlijn, anti-greenwashing en eigen doelstellingen op klimaatimpact, worden er inmiddels serieuze stappen gezet. “Het gaat niet alleen maar over je eigen bedrijf, maar ook om de impact die verder of terug in de keten wordt gemaakt. Iedereen stelt vragen aan partners over hoe het in elkaar steekt. Er zijn nu negen sectoren die bij de WUR rapporteren over voedselverspilling en dat aantal neemt toe. Deze sectoren zien het als houvast en krijgen inzicht in waar de reductie het grootst is”, vertelt de directeur van Samen Tegen Voedselverspilling. Bedrijven die voedselverspilling een belangrijk onderwerp vinden, geven soms een bonus aan medewerkers of hebben zelfs een team ingericht om de doelstelling te behalen. “Het besef van de effecten van klimaatverandering groeit en het tegengaan van voedselverspilling is een van de meest impactvolle acties die je kunt nemen om klimaatverandering tegen te gaan”, stelt Timmermans.

Toegang tot grondstoffen
Een andere reden waardoor het tegengaan van voedselverspilling steeds belangrijker is geworden, is de toegang tot grondstoffen om te produceren. “Soms heb je iets negatiefs nodig om beweging te realiseren. Door de vele klimaatissues en ook de geopolitieke problemen van de afgelopen jaren, kunnen we stellen dat de toelevering van grondstoffen meer onvoorspelbaar is geworden. Dat betekent dat we anders naar grondstoffen moeten kijken: het is niet vanzelfsprekend dat we ze hebben en dat we kunnen produceren. Laat dit een aanleiding zijn om grondstoffen beter te benutten en voedselreststromen, in welke stap in de keten dan ook, in te zetten om opnieuw te gebruiken. Liefst opnieuw voor mensen en als dat niet gaat, dan in ieder geval voor dieren. Als je voedselverspilling écht wilt oplossen, dan moet je de hele keten meenemen: minder produceren voor dezelfde hoeveelheid mensen”, legt Timmermans uit.

Toekomst
Met nog ruim vijf jaar op de teller tot 2030, moeten bedrijven nog volop aan de bak. Timmermans is van mening dat Nederland, zeker ten opzichte van andere landen, goed bezig is, maar we zijn er nog niet. “We hebben die halvering als doel, daarna is het een normatief onderwerp geworden en is tegengaan van voedselverspilling geïmplementeerd in de bedrijfsvoering”, zegt Timmermans. Wat betekent dat voor de stichting Samen Tegen Voedselverspilling? “We hebben altijd gezegd: als het doel van 2030 is bereikt, dan kunnen we stoppen. Dan zijn er echter nog tal van andere complexe onderwerpen waar we ons over kunnen buigen: we moeten ook kijken naar het grondstofgebruik en hoe we dat beter kunnen benutten, ook in relatie tot biodiversiteitbehoud en ruimtegebruik. Wat voedselverspilling betreft, we willen naar 0: we gaan ons voedsel gebruiken, want er is altijd een bestemming, liefst zo hoog mogelijk op de ladder van Moerman."

Timmermans zit op het moment van het interview in Australië, waar hij betrokken is bij hun nationale aanpak van voedselverspilling, waaronder een verspillingsvrije consumentencampagne. Nederland is op het gebied van voedselverspilling namelijk een van de koplopers, de rest van de wereld is nog niet zo ver. En dat terwijl voedselzekerheid een internationaal probleem is. Ook daar liggen kansen: “We willen meer kennis internationaal delen, want de publiek-private samenwerking die we als polderland hebben, blijkt de beste manier om een vraagstuk als deze op te lossen. Andere landen geven ook aan naar onze strategie te kijken. Zij hebben echter vaak geen stichting Samen Tegen Voedselverspilling en dat is een belangrijke reden waardoor ze nog niet zover zijn als Nederland. Door de Europees bindende doelstellingen zien landen dat voedselverspilling tegengaan prioriteit heeft”, legt Timmermans uit. Tijdens de conferentie ‘Towards Halving Food Waste in Europe’ in Veghel half juni, heeft Timmermans de Nederlandse strategie met experts uit meer dan 30 landen gedeeld en laten zien hoe daarmee de daling is ingezet.

Normaliseren
Met alle inspanningen van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling, retailers en fabrikanten, wordt stapje voor stapje de hoeveelheid voedselverspilling teruggedrongen. Heeft Timmermans nog een laatste tip aan bedrijven, retailers of fabrikanten? “Velen doen mee aan de Verspillingsvrije Week als partner en werken al actief aan het verminderen van verspilling. Ze hebben wat dat betreft dus geen tips meer nodig. We focussen tijdens de Verspillingsvrije Week op hoe consumenten thuis hun voorraad nog beter kunnen managen. Supermarkten zijn daarnaast met nieuwe slimme dingen bezig, zoals apps die zorgen dat je voorraden kunt koppelen aan recepten. Ik weet dat retailers allerlei plannen hebben voor de Verspillingsvrije Week, maar die houden ze nog even voor zich. Er komen in ieder geval een aantal formules met mooie, nieuwe dingen”, blikt Timmermans vooruit. “En waar ik naar uitkijk is dat er dit jaar veel gemeenten en lokale initiatieven meedoen aan de Verspillingsvrije Week, waardoor ook vanuit de lokale gemeenschap aandacht gaat naar dit onderwerp. Zo kunnen we met z’n allen voedselverspilling verminderen normaliseren”, sluit Timmermans af.

Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.