NIEUWVEEN – In de jaren 50 en 60 was het in Nederland gebruikelijk om een eigen tas mee te nemen naar de supermarkt. Alleen bracht het gebruik hiervan een aantal nadelen met zich mee: ze waren kwetsbaar en konden vaak maar een enkele keer, en met weinig gewicht erin, worden gebruikt. Daarnaast vormde de productie van papieren zakken een enorme belasting voor het milieu, zo vond de Zweedse uitvinder Sten Gustaf Thulin. Levensmiddelenkrant duikt in de geschiedenis: hoe nemen we boodschappen mee naar huis?
In 1959 ontwikkelde Thulin een methode om een zak, gemaakt uit één stuk plastic, te ontwikkelen door een platte buis te maken voor verpakkingsbedrijf Celloplast uit Norrköping (Zweden). Met de uitvinding had hij twee doelstellingen: het maken van een tas die langdurig meegaat en hergebruikt kan worden, en verdere ontbossing voorkomen; papier wordt immers van hout gemaakt. Het ontwerp van Thulin was een eenvoudige, sterke zak met een hoog draagvermogen. In 1965 werd het ontwerp gepatenteerd door Celloplast. Toch duurde het nog tot in de jaren 70 voordat deze kunststof tas haar definitieve intrede maakte in de Nederlandse supermarkten en straten.
Hoewel de plastic tas die wij vandaag de dag kennen oorspronkelijk is ontwikkeld voor hergebruik, wordt het merendeel maar één à twee keer gebruikt.
Waar de tas van Thulin oorspronkelijk was bedacht als duurzame oplossing – de tas zou immers bedoeld zijn voor veelvuldig gebruik – bleek de innovatie echter een grote impact te hebben op het milieu. Veel afgedankte tasjes belandden als zwerfafval in de natuur.
In 1965 werd de eerste plastic zak in zee geregistreerd
Vernieuwingsslag
In de loop der jaren onderging de plastic tas een enorme ontwikkeling. Op het gebied van bedrukken werd steeds meer mogelijk en ook de productiemethode werd verbeterd, waardoor plastic zakken in allerlei formaten en diktes verkrijgbaar werden. In maart 1992 lanceerde Albert Heijn haar eerste plastic boodschappentas gemaakt van gerecycled materiaal. “Nieuw in twee opzichten: ten eerste heeft de tas een ander ontwerp gekregen, een ontwerp dat aansluit bij het overige inpakmateriaal van Albert Heijn. Ten tweede, en dat is een veel belangrijker element: de nieuwe tas is gemaakt van gerecycled plastic. Het plastic dat voor verwerking gebruikt wordt, is bovendien afkomstig van omverpakkingen uit de eigen filialen”, meldt Albert Heijn in maart 1992 in haar personeelskrant.
En nog steeds staat de verduurzaming van de plastic tas niet stil. Het materiaal wordt steeds duurzamer en supermarkten benadrukken het belang van meermalig gebruik. Ook bieden de foodretailers verschillende duurzamere alternatieven aan. Denk aan de net-tas, stevige bigshoppers en de varianten van jute. “We vinden het belangrijk dat klanten kunnen kiezen voor duurzame tassen die lang meegaan. Zo bieden we ook een grote shopper van pure jute, gecombineerd met biologisch katoen. En ook een tas in verschillende designs, gemaakt van 100% gerecyclede petflessen. Het materiaal is dun, soepel en uiterst klein op te vouwen zodat je altijd een tas bij je kunt hebben”, meldt Jumbo-woordvoerder Ronald van der Aart.
Bij Plus gingen ze nog een stapje verder. “We zijn heel trots op onze tassen gemaakt van afgedankte bedrijfskleding en reclamedoeken. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hebben met die materialen unieke tassen gemaakt, allemaal met een eigen design. Dit was een groot succes. We onderzoeken nu hoe we dat een vervolg kunnen gaan geven”, zegt Elise van Ee, adviseur corporate communicatie en mvo bij Plus.
Vergoeding
Bij de introductie van de boodschappentas werd deze nog kosteloos aan de klanten meegegeven. De met reclame bedrukte tassen leverden immers ook meer zichtbaarheid van de formules in het straatbeeld op. “Vroeger boden supermarkten kleinere plastic tassen aan, die gratis beschikbaar waren in alle Nederlandse supermarkten. Later moest men hiervoor betalen, aanvankelijk om de toenemende kosten te dekken”, vertelt Van Ee. “Nu meer recent is het idee achter de prijs om eenmalig gebruik te ontmoedigen en consumenten te stimuleren een eigen draagtas mee te nemen. Al snel werd er stapsgewijs een prijs aan gekoppeld. Die lag lang rond de 0,25 gulden.”
Verbod op gratis
In Nederland worden jaarlijks zo’n 3 miljard plastic tasjes gebruikt. Een groot deel hiervan belandt in de afvalbak en een ander deel eindigt in de natuur als zwerfafval. De Europese Unie heeft alle lidstaten verplicht per 1 januari 2016 om het gebruik van plastic tassen te verminderen.
Na het verbod op het gratis verstrekken van plastic zakken is het totaal aan verstrekte tassen met 70 procent afgenomen.
Toekomst
Hoewel supermarkten aan alle kanten meedenken om de alternatieven zo duurzaam mogelijk te maken, hoeft de plastic tas voorlopig nog niet te vrezen voor haar definitieve ondergang, stelt Milieu Centraal. “De plastic draagtas van de supermarkt is een goed alternatief voor het milieu, mits deze vaker dan 10 keer wordt gebruikt.”
De huidige plastic tassen zijn over het algemeen gemaakt van polyethyleen en worden in verschillende diktes gemaakt. De meest gebruikte varianten zijn onder te verdelen in drie klassen, namelijk draagtassen met een dikte vanaf 50 mu (ofwel: 50 micron, dit komt neer op 50 duizendste millimeter), draagtassen van 15 mu tot 50 mu en draagtassen dunner dan 15 mu.
De boodschappentas in de supermarkt heeft doorgaans een dikte tot 50 mu. De stevigere ‘bigshoppers’ zijn dikker dan 50 mu. De zogenoemde hemdtassen zijn dunner dan 15 mu.
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
