De afgelopen weken stonden de kranten er vol mee; de Nederlandse initiatiefwet die misstanden over milieuverontreiniging en mensenrechtenschending voortaan wil aanpakken.
Voorstanders vinden dat de wet een gelijk speelveld creëert voor alle partijen in de markt. Tegenstanders klagen over de vaagheid van de wet en de mogelijke aansprakelijkheid van bestuurders. Ze zijn bang dat grote bedrijven Nederland de rug toekeren. Terwijl de wet toch dé manier is om onrechtvaardige handelsmechanismen tegen te gaan en daardoor het leven van miljoenen boeren en arbeid(st)ers te verbeteren.
Eind januari is de behandeling van de initiatiefwet in de Kamer gestart. Hierin staat dat bedrijven een belangrijke bijdrage moeten leveren aan het bevorderen van mensenrechten.
Op dit moment wordt nog onvoldoende daad bij het woord gevoegd. De huidige afspraken die vastgelegd zijn in convenanten op basis van vrijwilligheid, zijn niet voldoende.
Op initiatief van ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, SP, Volt en D66 is daarom – vooruitlopend op Europese regelgeving – gewerkt aan een nieuwe wet die minimale richtlijnen vaststelt voor maatschappelijk verantwoord duurzaam ondernemen in het buitenland. Deze ‘Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen’, ofwel de Wvdio, geldt straks voor meer ondernemingen en vráágt ook meer van ondernemingen dan de toekomstige Europese richtlijnen op dit vlak. De verwachting is overigens dat de invoering van Europese regelgeving door nationale overheden nog wel vier jaar of langer op zich laat wachten. En dat duurt te lang, vinden de initiatiefnemers van deze nieuwe Nederlandse wet.
De nieuwe wet verplicht bedrijven die in Nederland actief zijn om in hun hele productieketen, inclusief de keten van partnerbedrijven, op zoek te gaan naar risico’s als kinderarbeid, moderne slavernij en milieuschade. Misstanden moeten direct worden aangepakt en over de controle moeten zij transparant rapporteren.
Deze zorgplicht houdt in dat bedrijven een plan van aanpak moeten maken voor het wegnemen, herstellen en voorkomen van geconstateerde misstanden. Toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) ziet op naleving toe en heeft de mogelijkheid boetes uit te delen.
Nederlandse bedrijven maken zich nu zorgen dat deze initiatiefwet de concurrentiepositie ongunstig beïnvloedt, aangezien de wet nog niet is ingevoerd in andere Europese landen. Naast Nederland hebben alleen Duitsland, België, Spanje en het Verenigd Koninkrijk zélf initiatief genomen.
Zelf begrijp ik niet zo goed waar de discussie vandaan komt. De richtlijnen in de initiatiefwet zijn eigenlijk niet nieuw. De basis ligt al decennia bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) die internationale richtlijnen opstelt voor bewust ondernemen. Deze richtlijnen zijn echter niet verplicht. De nieuwe wet moet nu juist voorkomen dat welwillende bedrijven afhaken omdat ze bang zijn dat het hun concurrentiepositie verslechtert.
De nieuwe initiatiefwet biedt bedrijven dus meer rechtszekerheid en een eerlijke positie in de markt. Het zorgt voor meer transparantie waardoor consumenten een betere afweging kunnen maken bij het kopen van producten en investeerders gericht kunnen kiezen voor bedrijven die misstanden willen aanpakken. Niet omdat het moet, maar vanuit overtuiging. Duurzaam ondernemen met respect voor mens en milieu is namelijk pure noodzaak.
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
