‘Grootste deel van de Nederlandse export blijft binnen de Europese Unie’

De Nederlandse exportmarkt heeft ook te maken met hogere transportkosten, zoals over zee en in de lucht.
Om die vraag te beantwoorden gaat Levensmiddelenkrant in gesprek met Nadia Menkveld, sectoreconoom bij ABN Amro. Zij schetst een beeld van de situatie en vertelt over de grootste uitdagingen, de gevolgen van de Brexit en het effect van de zorgelijke toestand met Rusland.

Hoe groot is de Nederlandse exportmarkt binnen levensmiddelen?
“Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) exporteert Nederland jaarlijks voor ongeveer 65 miljard euro aan voedingsmiddelen, maar daaronder vallen ook artikelen die niet in Nederland zijn geproduceerd. Dan kun je denken aan bananen die in Nederland binnenkomen en via groothandels naar Duitsland gaan. Die 65 miljard gaat dus niet alleen over de Nederlandse export van levensmiddelen. De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) heeft hier onderzoek naar gedaan. Volgens hen bedraagt de uitvoerwaarde van de Nederlandse levensmiddelenindustrie zo’n 40 miljard euro per jaar.”

Welke productgroepen worden het meest geëxporteerd?
“Vanuit Nederland worden groenten en fruit het meest geëxporteerd. Een goed voorbeeld daarvan zijn tomaten die in Nederlandse kassen groeien, en ook komkommers en paprika’s zijn belangrijk voor de exportmarkt. Nederland produceert daarnaast veel vlees voor andere landen en op de derde plek staat de productgroep zuivel.”

Welke landen bieden de grootste afzetkans voor export?
“Veruit het grootste deel van de Nederlandse voedingsmiddelen blijft binnen de Europese Unie. Ons buurland Duitsland is een zeer belangrijke afzetmarkt, maar ook België en Frankrijk behoren tot de top. Het Verenigd Koninkrijk valt hier ook onder, al is dat officieel geen onderdeel meer van de Europese Unie uiteraard. Dit zijn de landen waar ook wel de belangrijkste afzetkansen liggen voor de exportmarkt. Nederlandse ondernemers zijn over het algemeen in staat om goed te concurreren op kwaliteit en leveringsbetrouwbaarheid. De agrarische sector is erg efficiënt en daardoor kan er ook op prijs worden geconcurreerd. Al zou dat met het zicht op duurzaamheid, diervriendelijkheid en ook het verdienmodel van alle partijen in de keten niet de voorkeur moeten hebben. De landen waar afnemers zitten die bereid zijn om meer te betalen voor een beter product – dan hebben we het dus over smaak, kwaliteit, duurzaamheid en gezondheid – zijn de grootste afzetmarkten. Het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn daar goede voorbeelden van.”

Er is veel te doen over de vertraagde import van onder meer grondstoffen. Exporteren Nederlandse bedrijven ook met vertraging, voor zover je weet?
“De wereldwijde vertragingen zijn het gevolg van corona-uitbraken, het tekort aan containers of incidentele gebeurtenissen zoals overstromingen op productielocaties. De Nederlandse exportmarkt heeft ook te maken met hogere transsportkosten, zoals over zee en in de lucht. Toch zit het probleem niet zozeer in de vertragingen van de export, maar veel meer in de tekorten aan grondstoffen, de hoge energieprijzen en te weinig arbeidskrachten. Dat zijn beperkende factoren voor veel levensmiddelenbedrijven. Uiteraard kan het zo zijn dat in sommige gevallen vertragingen in de import kunnen zorgen voor problemen bij bedrijven, als bijvoorbeeld de voorraden al laag waren.”

Wat is de invloed van vertraagde levering van grondstoffen op de Nederlandse exportmarkt? Is dat een soort vicieuze cirkel?
“We zien in de gehele industrie gelukkig dat er wat meer lucht komt in de supply chain. De voorraden lijken weer aangevuld te kunnen worden, waardoor het transport weer op gang komt en orders opnieuw aangenomen worden. Dat is positief. Het zal overigens nog wel even duren voor alles weer normaliseert nu de energie- en brandstofkosten ook flink hoog liggen.”

Wat zijn momenteel de grootste uitdagingen voor de Nederlandse exportmarkt?
“Wat de grootste uitdagingen zijn voor de levensmiddelenindustrie en dus ook voor de exportmarkt, zijn de hoge energiekosten, brandstofkosten, grondstofkosten en schaarste van arbeid. Dat zorgt ervoor dat de prijzen worden opgedreven en alles echt duurder wordt. Bedrijven moeten goed kijken of de vraagprijs ook meebeweegt met de kosten, anders drukt het behoorlijk op de marges. We zien nu al dat de prijzen omhooggaan. In januari is de consumentenprijs voor voedsel met circa 4 procent gestegen en de kans is groot dat de consumentenprijzen nog wel verder zullen stijgen.”

De situatie met Rusland rond de Oekraïne is zorgwekkend. Heeft dit effect op de export?
“Dit hangt nog boven de uitdaging van hoge energiekosten. Een escalatie van het conflict heeft grote gevolgen, maar voor nu zit in ons basisscenario geen escalatie verwerkt. Maar ook zonder verergering van de situatie en bij een milde winter zullen de prijzen dit jaar hoger liggen door een voorraadtekort.”

Kun je al terugkijken op wat de gevolgen zijn van de Brexit op de exportmarkt?
“De Brexit heeft al effect gehad op de uitvoerwaarde van voedingsmiddelen naar dat land. Na een daling van 4 procent in 2020, daalde de uitvoerwaarde in 2021 nog eens verder met circa 6 procent. En dat terwijl de uitvoerwaarde van voedingsmiddelen naar andere landen juist steeg met naar schatting 5 procent. Dit jaar zullen in juli fytosanitaire certificaten en veterinair gezondheidscertificaten aan de Britse grens verplicht worden. Ook zullen er dan fysieke controles aan de grens met het Verenigd Koninkrijk plaatsvinden. Deze eis is al een aantal keren uitgesteld, maar het lijkt erop dat het in juli toch echt gaat gebeuren. De enorme hoeveelheid te exporteren goederen richting het Verenigd Koninkrijk waar het hier om gaat, zal zorgen voor flink wat druk op de douane aan de Britse grens. Daarnaast moeten ook de processen van sommige exporteurs aangepast worden.”

 Bron: Levensmiddelenkrant 

Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.