NIEUWVEEN – Dalende koopkracht, stijgende energieprijzen, hoge voedselprijzen, een staartje corona en een flink personeelstekort: 2022 was een pittig jaar. Wat heeft 2023 voor ons in petto? Het consumentenvertrouwen is op een dieptepunt aanbeland, gaan we dat merken in de supermarkt? En hoe dan? Levensmiddelenkrant vroeg verschillende ondernemers naar hun kijk op de toekomst in dit eerste nummer van het jaar 2023. Wat verwachten zij, en hoe bereiden ze zich voor op lastige tijden?
Eerst nog even over de prognoses. Halverwege 2022 bracht marktonderzoeksbureau IRI een rapport uit waarin ze ook hun voorspellingen voor 2023 deelden. In dit jaar wordt een omzetplus van 2 procent geschat ten opzichte van 2022. Al zal dat in de eerste helft van 2023 nog niet merkbaar zijn. “Belangrijkste reden hiervoor is het feit dat we begin 2022 nog te maken hadden met coronamaatregelen. Daarnaast houdt de hoge inflatie in verband met de schaarste in grondstoffen – onder andere door de oorlog in Oekraïne – de huidige negatieve druk op de omzet in stand”, legde Rini Emonds, business consultant retail bij IRI, toen uit. De tweede helft van 2023 ziet er rooskleuriger uit. De groei zal dan weer aantrekken, meent het onderzoeksbureau. De verschuiving van offline naar online gaat verder, al zal het nog minimaal zijn. Dat heeft te maken met het wegvallen van de online verkopen van tabak in 2023. Ook de volumes in traditionele supermarkten zullen onder druk staan door spelers in maaltijdboxen en partijen als Picnic. De thuisbezorging van horecamaaltijden zal eveneens van invloed zijn op de volumes, stelt het onderzoeksbureau.
Veel onzekerheid
Supermarktformules hebben ondertussen ook op een rijtje gezet hoe het afgelopen jaar verliep en wat ze van dit jaar verwachten. Jumbo, dat spreekt van ‘stormachtige economische en marktontwikkelingen in 2022’ merkte dat steeds meer klanten vanwege de sterk toegenomen inflatie moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. ‘De aandacht van Jumbo ging daardoor meer dan ooit uit naar het in toom houden van de forse prijsstijgingen voor levensonderhoud, wat geen eenvoudige opgave is in een tijd van grote economische en geopolitieke onzekerheid op het wereldtoneel’, aldus de formule in een persbericht. Jumbo ziet nog geen stabilisering van de prijzen in dit jaar. Gedelegeerd commissaris van Jumbo Ton van Veen heeft aangegeven er ‘alles aan te doen om prijsstijgingen te bedwingen’ en ‘boodschappen doen voor iedereen toegankelijk te houden’. “Wij vinden dat het de verantwoordelijkheid van alle partijen is om de inflatie niet verder aan te jagen. Om die reden nemen we ook zelf genoegen met een lagere marge op essentiële artikelen”, aldus de topman van Jumbo.
Een graadje lager
En de ondernemers? Hoe verliep het afgelopen jaar bij hen? En wat verwachten zij van dit jaar? Levensmiddelenkrant besloot een rondje te bellen. Wesley Beelen, eigenaar van Spar City in Maastricht, vond het eerste kwartaal van 2022 pittig vanwege de coronamaatregelen – zijn winkel staat pal naast het station van de Limburgse hoofdstad – maar daarna was er sprake van herstel. Hij verwacht dat dit omzetherstel doorzet dit jaar, dit eerste kwartaal zal sowieso beter zijn dan het eerste kwartaal van 2022 voor hem was. Maar de energierekening en de huurverhoging van 14 procent drukken zwaar. “We waren al redelijk energiezuinig, maar we hebben nu ook alle buitenverlichting op een timer gezet, de tl-buizen vervangen door ledverlichting en de verwarming in de winkel een graadje lager gezet”, vertelt Beelen. Ook is hij tijdelijk gestopt met het verkopen van panini’s, want de machine om de broodjes te verwarmen moet de hele dag aan staan. “We proberen energie te besparen op plaatsen waar de klant er het minst van merkt”, aldus de ondernemer. Merkt hij dat zijn klanten minder koopkracht hebben? “Dat valt zeker uit de cijfers af te leiden. De omzet blijft redelijk stabiel, maar het volume neemt af. We verwachten dat de omzet nog iets stijgt dit jaar vanwege een waarschijnlijke toename in de tabaksverkoop. Veel ondernemers in de omgeving zijn onlangs gestopt met de verkoop van rookwaren, dat kunnen wij mooi opvangen”, reageert Beelen. Dat wordt wat in 2024, als de verkoop van tabak uit de supermarkten is geweerd. Voor Beelen houdt het tabaksverhaal dan op. Hij zal die verloren omzet gaan opvangen door de verkoop van ander hoogwaardig assortiment.
Ombouw
Hoe kijkt ondernemer Niek Slomp, die twee Coop-winkels in Drenthe heeft, naar 2023? “Ik heb er wel zin in!”, roept hij direct uit. “Het wordt wel moeilijk met de hoge energieprijzen en de gestegen personeelskosten, maar de formule is goed in beweging.” Zijn winkel in Nijeveen wordt omgebouwd en zal straks onderdeel zijn van de Plus-formule. Hopelijk gebeurt dat dit jaar, zegt Slomp, maar een en ander hangt natuurlijk af van het financiële plaatje. Over zijn andere zaak in De Wijk wil Slomp nog niet veel kwijt. Wat doet hij eigenlijk om de energiekosten te drukken? “Natuurlijk houd ik voor elke nieuwe investering de energieprijzen in mijn achterhoofd. Als er een lamp vervangen moet worden, kies ik nu voor led en we zorgen ervoor dat er geen energie verspild wordt. Het zijn ad-hocoplossingen; bij de grote verbouwing gaan we alles echt goed aanpakken”, antwoordt de ondernemer. Ook hij merkt dat zijn klanten prijskritischer zijn geworden. “Ze houden de aanbiedingen goed in de gaten en we zien een toename in de verkoop van huismerk- en C-merkartikelen”, stelt Slomp.
Broekriem
In het Brabantse Nuland hebben John Zwanenberg en Rianne Rovers hun Albert Heijn vorig jaar grondig verbouwd. In maart 2022 werd de winkel, die al bijna 90 jaar bestaat en vanaf het prille begin in familiebezit is, heropend. Zwanenberg, die sinds 2007 eigenaar is: “Het is een compleet andere winkel geworden, helemaal volgens het nieuwste Albert Heijn-concept. De klanten zijn razend enthousiast.” Natuurlijk voldoet de verbouwde zaak aan alle moderne eisen. De winkel is volledig van het gas af en er zijn zonnepanelen geïnstalleerd. Dat levert hopelijk in de toekomst de nodige besparingen op, maar van een afname in de kosten is nu nog niets te merken. Zwanenberg: “De verbouwingskosten zijn erg tegengevallen, daar hebben we de komende tijd nog een flinke kluif aan.” Nog een kopzorg: de gestegen loonkosten. Hoewel Zwanenberg het fijn vindt voor zijn werknemers, moet hij aan 85 medewerkers meer loon gaan betalen. “Het is dus de broekriem aanhalen dit jaar, maar dat weet je als je gaat verbouwen”, aldus Zwanenberg. Hij vindt het lastig te voorspellen wat 2023 nog meer voor hem in petto heeft. “Ik hoop dat de prijzen gaan dalen, want ik merk dat mijn klanten de hand op de knip houden. De gemiddelde besteding is lager, klanten letten goed op de prijs. Ondertussen blijft de omzet gelijk of stijgt die zelfs. Vorige week hadden we een hele goede week, dat was een reactie op de hamsterweken bij Albert Heijn. Toch denk ik dat het goed gaat komen met de koopkracht. Ik zie om me heen dat mensen weer gaan genieten. We zijn geen arm land, we mogen niet klagen in Nederland. Ik ben heel optimistisch hoor. We zijn een flinke lening aangegaan en dat merken we dit jaar, maar we gaan uit van een rooskleurige toekomst. Volgend jaar komt het weer helemaal goed.”
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
