AMSTERDAM – In bijna alle gevallen is een supermarkt een zelfbedieningswinkel waar de consument zijn of haar winkelmandje naar eigen wens kan vullen met voedingsmiddelen en goederen als wasmiddel of shampoo. Maar waar kan men terecht wanneer armoede deze boodschap onmogelijk maakt? Sybren Brands, oprichter van recruitment- en talentenbureau Knappe Koppen, bedacht samen met zijn team ‘Tkramrepus’: de omgekeerde supermarkt waar producten kunnen worden gedoneerd in plaats van gekocht.
Het idee voor Tkramrepus (supermarkt, maar dan achterstevoren gespeld), werd in november 2021 geboren als ‘December-project’ van Knappe Koppen. De uitzendorganisatie richt zich op jongeren van 18 tot 30 jaar, en wilde met het pilotproject de ogen van deze doelgroep openen voor de armoedeproblematiek in Nederland. “De actie is oorspronkelijk bedacht om zoveel mogelijk levensmiddelen in te zamelen voor de Voedselbank. We openden een pop-upstore en zamelden in een tijdsbestek van drie dagen tijd twee vrachtwagens vol producten voor de Voedselbank in”, vertelt een trotse Brands aan Levensmiddelenkrant . En dus volgde de logische vraag vanuit de Voedselbank of Brands en zijn Knappe Koppen oren hadden naar een permanente locatie voor de omgekeerde supermarkt.
Blauwdruk
Brands en zijn team dachten de blauwdruk uit voor een zelfredzaam winkelmodel ter ondersteuning van de Voedselbank. En met succes: op 1 december 2022 opende Tkramrepus haar eerste permanente winkel in Amsterdam. Inmiddels krijgen 200 bezoekers wekelijks de vrijheid om boodschappen te mogen doen, en kan de omgekeerde supermarkt rekenen op veel lofzang van zowel haar klanten als vrijwilligers. “We wilden een winkel openen waar zowel hulpbehoevenden als donateurs vertegenwoordigd worden en samen koffie kunnen drinken. En omdat de supermarkt afhankelijk is van vrijwilligers, hebben we de omgeving zo interessant mogelijk gemaakt voor onze volontairs om in te werken.”
De winkel telt twee lagen, de supermarkt met daarboven een overzichtelijk kantoor waar ongeveer acht mensen tegelijk kunnen werken. De glazen pui kijkt uit over de winkelvloer. Je zit dus midden in de supermarkt te werken, studeren of vergaderen, zegt Brands. “Onze vrijwilligers zijn voornamelijk studenten die in groepjes willen studeren, en ondertussen een oogje in het zeil houden. Maar de ruimte is ook zeer in trek bij bedrijven die het kantoor een dag afhuren om te vergaderen, of jonge ondernemers zonder kantoor, die tijdens het werk de supermarkt bewaken. Ook zien we veel gepensioneerden die het bijvoorbeeld gezellig vinden om met de bezoekers in de koffiehoek te kletsen.”
Daarnaast is de drempel bij de supermarkt van Brands laag. “Mensen kunnen bij ons ervaren hoe het is om één dag supermarktmanager te zijn.”
Schappen
De eerste maanden kon het initiatief rekenen op gulle decembergiften van de donateurs, maar nu de feestmaand wat verder achter ons ligt, merkt Brands een afname in het aantal donaties. “Dit is een bekend euvel bij de Voedselbank. Mensen geven in december nou eenmaal guller”, stelt Brands. Daarom zijn de Knappe Koppen op zoek naar effectieve manieren om de schappen gevuld te houden, bijvoorbeeld in de vorm van eigen koffiekoekjes. “We hebben een koekje ontwikkeld waarmee bedrijven ons kunnen helpen de winkel gevuld te houden”, vertelt Brands. “Een doos van 100 koekjes kost € 500. Dit is het bedrag wat het ons kost om de schappen één week gevuld te houden, en hiernaast de belangrijke coaching aan te bieden. Met de aanschaf van een doos koekjes koop je dus in feite een week lang de oplossing voor het armoedeprobleem.”
Zo min mogelijk klanten
“Op korte termijn streven we naar de zekerheid dat we de schappen gevuld kunnen houden, en hiernaast coaching aan te bieden. In de toekomst willen we met andere partijen gaan kijken hoe we dit project in meer steden kunnen uitrollen.”
Maar wat Brands ook belangrijk vindt, is dat het model niet alleen gericht is op het ondersteunen in armoede, maar ook daadwerkelijk de mensen uit de armoede kan helpen. “Om echt het verschil te kunnen maken gaan we in de volgende fase financiële coaching en begeleiding aanbieden. Want als omgekeerde supermarkt willen we uiteindelijk natuurlijk ook het liefst zo min mogelijk klanten.”
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
