AMSTERDAM – Klimaatveranderingen zoals weersextremen en waterschaarste hebben economische consequenties voor de voedingssector. Zo is er kans op misoogsten die prijsverhogingen tot gevolg hebben. De prijsstijgingen doen zich vooral voor bij klimaatgevoelige producten, zoals groente en fruit, die samen 30% van de voedseluitgaven van de consumenten vormen.
Door blootstelling aan klimaatverandering in de toeleverketen te veranderen en gevoeligheid voor weersinvloeden te verminderen, proberen voedingsfabrikanten risico’s te ondervangen. De versnelling van de klimaatverandering bemoeilijkt het tijdig aanpassen. Zo stelt ING Research in een nieuwe sector studie over de noodzaak voor klimaataanpassingen in de voedingssector. Weersextremen vormen een belemmering voor de voedingssector. Dit gaf ruim 25% van de Nederlandse landbouwbedrijven en 15% van de voedselfabrikanten aan, tijdens en na de hete zomer van 2018. De extreme hoeveelheid regen in zowel de herfst en winter van 2023 als de lente van dit jaar baart de sectoren ook weer flinke zorgen over de oogst.
Inkoopstrategie
Ceel Elemans, ING sector banker food: “De voedingsindustrie is de grootste afnemer van de landbouw. Productieproblemen bij Nederlandse boeren komen ook bij veel voedingsfabrikanten terecht in de vorm van hogere prijzen en een lagere kwaliteit grondstoffen en kan hen dwingen hun inkoopstrategie aan te passen.” Het aantal periodes met productiebelemmeringen zal stijgen wanneer er geen aanpassingen komen. Bij de boeren zijn de belemmeringen vooral de lagere en meer onvoorspelbare gewasopbrengsten. Droogte kan tot waterrestricties leiden en warmer en natter weer verhoogt de ziektedruk bij gewassen en dieren. Lokale weersextremen hebben inkomensverschillen tussen boeren tot gevolg. Daardoor groeit de behoefte in de landbouw om nieuwe rassen te telen, op andere gewassen over te stappen of te investeren in maatregelen zoals druppelirrigatie.
Productievolume en alternatieven
Voor de voedingsindustrie is er meer onzekerheid over de beschikbaarheid van grondstoffen. De kans op periodes met hogere grondstofprijzen en een lagere kwaliteit wordt groter. Als groepen boeren andere gewaskeuzes gaan maken, moeten sommige voedingsfabrikanten hun productievolume verlagen of op zoek naar alternatieve leveranciers wanneer boeren andere gewaskeuzes zullen maken.
Boeren zijn in staat om met de veranderingen in het klimaat om te gaan, zo blijkt uit de analyse van ING. De opbrengsten per hectare van veruit de meeste belangrijke landbouwgewassen in de EU stijgen sinds het begin van deze eeuw. Dat komt door technologische innovatie, genetische vooruitgang bij gewassen, meer kennis en verdere specialisatie. Tegelijkertijd blijkt uit de analyse dat op Europees niveau de opbrengsten bij een aantal gewassen van jaar tot jaar sterker zijn gaan schommelen.
Risico
Elemans: “Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Doordat de aarde sneller opwarmt met meer weersextremen, wordt het risico dat bedrijven veranderingen niet meer kunnen bijbenen groter. Verontrustend is ook dat investeringen in klimaatadaptatie in de wereldwijde voedingssector achter blijven bij wat nodig wordt geacht.”
Prijsstijgingen voor consumenten
Consumenten merken de klimaatveranderingen vooral in hun portemonnee en de beschikbaarheid van producten. Schommelingen in prijsstijgingen zijn te zien bij bijvoorbeeld aardappels, cacao, olijfolie en sinaasappelsap. De dergelijke prijsstijgingen zijn juist merkbaar bij onbewerkte producten zoals groente en fruit, plantaardige basisproducten zoals bloem en suiker en tropische producten zoals koffie en chocolade. Deze meest ‘klimaatgevoelige’ producten zijn goed voor zo’n 30% van de totale uitgaven aan voeding. De opdrijving van de prijzen zijn vooral het gevolg van de hoge temperaturen, zo geeft recent wetenschappelijk onderzoek aan. Dit effect is het sterkst merkbaar in uitzonderlijk hete zomers zoals in 2022 en 2023. De prijsstijging bedraagt gemiddeld op jaarbasis 30 euro per boodschappenmandje, blijkt uit berekeningen van ING Research.
Beschikbaarheid
De toekomstige beschikbaarheid van agrarische grondstoffen is voor voedselproducenten een nadrukkelijk thema. Niet alleen klimaatverandering, maar ook landbouwbeleid en milieuwetgeving spelen hierbij een rol. Voedingsbedrijven kunnen aansturen op aanpassingen bij boeren en telers en hun inkoopgebieden meer spreiden. Bij spreiding van inkoop is van belang dat ook de productspecificaties van afnemers dat ondersteunen. Voordeel is dat Nederland door zijn ligging goed is aangesloten op internationale handelsstromen.
“Binnen de voedingssector gaan bedrijven verschillend om met de klimaatuitdagingen. Wij zien momenteel de grootste zorgen bij bedrijven die aardappels, groente en fruit verwerken. Bedrijven die anticiperen op de gevolgen van klimaatverandering hebben de risico’s in hun keten in kaart en nemen stappen om die te verkleinen”, aldus Elemans.
Bron: Levensmiddelenkrant
