DEN BOSCH – Een groot deel van de supermarkten heeft als ambitie dat de helft van de verkochte eiwitten eind dit jaar van plantaardige oorsprong moet zijn en in 2030 zelfs 60%. Lucas Metsaars, business development manager bij Aviko Rixona, deelt regelmatig zijn inzichten op LinkedIn over de trends, innovaties en ontwikkelingen op het gebied van de voedseltransitie naar meer plantaardig. In een interview met Levensmiddelenkrant geeft hij aan wat retailers kunnen doen om deze ambitie te realiseren.
Metsaars werkt momenteel als business development manager bij Aviko Rixona. Het bedrijf behoort tot de grootste producenten van gedroogde aardappelproducten. Ze verwerken aardappelen tot vlokken en granulaat voor de bereiding van onder andere aardappelpuree, kant-en-klaarmaaltijden, soepen, sauzen en snacks. Een nieuwe innovatie is Potato Cheezz. Een plantaardig kaasalternatief op basis van aardappelen. “Er zijn verschillende routes om consumenten meer plantaardig te laten eten. Hybride-oplossingen kunnen daaraan bijdragen.” Metsaars gelooft dat verandering noodzakelijk is en het huidige voedselsysteem onhoudbaar. Hij deelt dit op LinkedIn. “Ik kom zelf uit een eetpatroon van dagelijks kip, zuivel en eieren, maar eet nu zo’n 80% plantaardig en probeer het ‘ planetary health diet ’ te volgen. Ik heb nog nooit zo gevarieerd en gezond gegeten.”
Andere aanpak
De ontwikkeling van vlees- en visvervangers is al jaren gaande, maar de vleesinname daalt maar langzaam. “Fabrikanten blijven sterk inzetten op vervanging, maar dat is niet de langetermijnoplossing waar de grootste verandering te realiseren is. In de afgelopen 15 jaar is de vleesconsumptie met meer dan 18% gedaald in Nederland (cijfers van wateetnederland.nl, red.). Een gemiddelde Nederlander eet 38 à 39 kilo vlees zonder karkasgewicht per jaar, terwijl het Voedingscentrum maximaal 26 kilo adviseert (Voedingscentrum & WUR, red.) De kans is groot dat ze deze hoeveelheid de komende jaren naar beneden halen, net zoals in Duitsland, waar het advies rond de 16 kilo per jaar is. Wordt het niet tijd voor een nieuwe voedseltransitiefase?”, vraagt de business development manager zich af.
Hij pleit voor een andere aanpak: plantaardig veel meer op de voorgrond zetten. “We zijn na de Tweede Wereldoorlog opgegroeid met vlees, vis en zuivel in de hoofdrol. Dat is sinds de jaren ‘60 enorm gestimuleerd. Dit is wereldwijd onhoudbaar geworden. Albert Heijn heeft recent zijn Terra-assortiment uitgebreid en bracht een Allerhande-special uit in het teken van bonen en peulvruchten. Hopelijk trekt de formule deze lijn door. En ook andere supermarkten. Een gemiddeld gezin in Nederland heeft 7 à 8 recepten waar ze uit kiezen. Als je consumenten inspireert en helpt om vlees, vis en zuivel in die recepten te vervangen door bijvoorbeeld peulvruchten en bonen, help je ze om duurzamer en gezonder te eten. Maar dat vergt een andere aanpak én het moet lekker zijn. Daarnaast stijgt bij Jumbo het aandeel groenten, granen, peulvruchten en noten in versmaaltijden. Ook bij Lidl zie je een toename in plantaardige initiatieven, zoals meer biologisch en volkorengranen die worden toegevoegd in versmaaltijden.”
Hybrideproducten
Nog een in het oog springende ontwikkeling is de groei van hybrideproducten op de markt. Lidl was het afgelopen jaar de eerste supermarkt die hybridevleesgehakt actief introduceerde, gevolgd door Dirk en Poiesz. “Daar liggen wel kansen”, meent Metsaars. “Naast de bekende voorbeelden van Lidl, Dirk en Poiesz zijn er nog meer hybrideproducten op de markt, maar daar wordt niet actief over gecommuniceerd. De meeste supermarkten zijn bang voor negatieve reacties en communiceren er niet openlijk over.”
Hij denkt dat de hybridetrend in de toekomst wordt doorgezet, zeker door het niet actief te benoemen. En niet alleen in vlees, zuivel en vis, maar ook in andere categorieën. Als de kostprijs van die producten daardoor kan dalen, is het wel verstandig van de retailers om dat door te rekenen in de verkoopprijzen. Dan kunnen ze nooit beschuldigd worden van beknibbelflatie.
Een andere trend die de business development manager opmerkt, is de introductie van plantaardige producten voor verschillende momenten van de dag. “Supermarkten brengen steeds meer groente- en fruitspreads en zuivelvervangers op de markt, waardoor consumenten op andere gebruiksmomenten van de dag kunnen kiezen voor groenten en plantaardige producten.”
Minderen met promoten van vlees
Wat betreft vlees en zuivel ziet Metsaars dat het aantal promoties in deze categorieën relatief constant blijft, wat in 2025 gaat schuren met de duurzaamheidsdoelen van de supermarkten. “Retailers blijven zuivel en vlees nog steeds promoten door middel van acties, folders, et cetera. Ik denk dat geen enkele formule op deze manier de 50% plantaardige eiwitdoelstelling gaat halen eind 2025. Laat staan 60% in 2030. Als ze dit wel willen halen, helpt het actief promoten van vlees en zuivel daar niet aan mee. Ze kunnen het nog steeds verkopen in de winkel, maar moeten er veel minder de nadruk opleggen. Neem een voorbeeld aan Jumbo die in 2024 als eerste stopte met kiloknallers in Nederland en wereldwijd. Dat is revolutionair en over tien jaar zullen we nog eens terugkijken naar dat moment. Het is niet gunstig voor de voedseltransitie dat er nog geen supermarkt durft te volgen. Het beste zou zijn als de supermarkten als collectief gaan stoppen zodat het speelveld relatief gelijk blijft.”
Geleidelijk afbouwen
Metsaars snapt dat dit onderwerp voor supermarkten spannend is. “Aan het begin komen er waarschijnlijk veel reacties van consumenten. Bij verandering is er altijd weerstand. Supermarkten kunnen ook geleidelijk stoppen. Ze kunnen afbouwen door bijvoorbeeld eerst te stoppen met het promoten van hoge CO2-uitstoters, zoals rood vlees en sommige zuivelproducten.”
Stimuleer plantaardige eiwitten
Een minder positieve ontwikkeling vindt Metsaars de opkomst van nieuwe eiwitverrijkte producten met melkpoeders en melkeiwitten. “Deze producten sluiten niet aan op de duurzaamheidsdoelen naar 60% plantaardig en 50% CO-reductie binnen scope-3. Producten van sterk bewerkt voedsel en dierlijk eiwit hebben een stijgend lineair verband met broeikasgassen en landgebruik, aldus meerdere onderzoeken. Als men toch wil inspelen op de eiwittrend zou het mooi zijn als ze producten met plantaardige eiwitten stimuleren.”
Tips voor retailers
Concluderend stelt Metsaars dat retailers vijf dingen kunnen doen om hun doelstellingen voor 60% plantaardig eiwitten en 50% CO2reductie in 2030 te gaan halen:
1. Zet plantaardig volledig in de hoofdrol.
2. Stop of bouw snel af met het promoten van vlees en zuivel.
3. Neem meer hybrideproducten op in het assortiment die net zo lekker zijn.
4. Vermijd nieuwe producten met dierlijke eiwitten.
5. Introduceer nieuwe innovaties die niet een-op-een te vergelijken zijn met bestaande vlees-, vis- en zuivelproducten. Of pas als ze net zo lekker zijn.
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
