DEN HAAG – Suikerreductie is een van de doelen van het Nationaal Preventieakkoord. Er loopt momenteel een onderzoek naar een suikertaks op frisdrank. Vóór de zomer zal staatssecretaris van VWS Maarten van Ooijen de onderzoeksuitkomsten openbaar maken. Tot die tijd is het gissen of de suikerbelasting binnen handbereik is. In Levensmiddelenkrant laat Van Ooijen alvast zijn licht schijnen over een ander belangrijk onderdeel van het Preventieakkoord, namelijk de Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV). Wat houdt dit in en wat zijn de gevolgen voor fabrikanten?
In de NAPV worden fabrikanten aangemoedigd om de samenstelling van hun producten te verbeteren. Hoe wil je dit realiseren?
“Na de introductie in 2022 is VWS een informatie- en inspiratiecampagne gestart. In het kader hiervan zijn verdiepende sessies georganiseerd waarin informatie is gedeeld en vragen worden beantwoord en waarin aandacht is voor goede praktijkvoorbeelden. Deze bijeenkomsten worden goed bezocht door het bedrijfsleven. In een recente bijeenkomst op 9 mei deelde bijvoorbeeld het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel zijn ervaring met de NAPV-aanpak en hoe de supermarkten hierin samenwerken. Ook het Nederlands Bakkerij Centrum deelde zijn praktijkervaringen met de aanpak van het innovatieproject Bakkerzout 2.0., waarbij onderzoek plaatsvindt naar andere zoutcomposities met natriumverlaging als gevolg. Ik vind het goed dat de gehele keten betrokken is. De informatiecampagne loopt nog tot eind 2023. Kennisdeling is een stimulans voor productverbetering. Ook het maken van gezamenlijke afspraken binnen branches over de aanpak van productverbetering kan bedrijven helpen om aan de slag te gaan. Hierbij zien we een ondersteunende rol voor koepel- en brancheorganisaties. Er zijn ook stimuleringsmaatregelen te vinden via de subsidie- en financieringswijzer van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.”
Sommige fabrikanten zijn al aan de slag met de NAPV. Hoeveel fabrikanten moeten uiteindelijk hieraan werken; wat is je streefpercentage?
“In het systeem van de NAPV worden alle producten meegenomen, er is geen sprake van wel of geen deelname. Maar de verbeteringen gaan natuurlijk niet vanzelf. De inzet van alle fabrikanten is nodig, want we hebben echt grote stappen te zetten met elkaar. Ik roep daarom ook hier nog eens alle fabrikanten op om hun bijdrage te leveren. Er is al veel kennis beschikbaar, er zijn voorlopers. Help elkaar, we zijn allemaal gebaat bij een gezonder Nederland.”
Op de RIVM-website staat dat om doelen van de NAPV te bereiken, eerder gemaakte afspraken met betrekking tot verbeteringen versneld moeten worden. Waarom is dit nodig?
“De consumptie van bewerkte voedingsmiddelen draagt relatief veel bij aan de inname van zout, suiker en verzadigd vet. Uit het oogpunt van volksgezondheid is het van belang om de inname van deze voedingsstoffen te beperken. Een verbeterde samenstelling van deze producten draagt bij aan het voorkomen en verminderen van overgewicht en voedinggerelateerde chronische ziekten. Eerder gingen de afspraken alleen over een maximumnorm, nu zijn er ook grenswaarden voor de beste categorie producten. De NAPV moet ertoe leiden dat er in 2030 over de gehele breedte van productgroepen én in alle kanalen – naast supermarkten ook out-of-home – verbetering is gerealiseerd in de samenstelling van bewerkte producten.”
Je hebt drie mogelijkheden onderzocht voor wettelijke maatregelen voor productverbetering. Uiteindelijk heb je gekozen om de optie uit te voeren waarbij het aantal producten dat moet voldoen aan bepaalde samenstellingseisen voor het gebruik van een benaming uitgebreid wordt. Kun je hiervan een voorbeeld geven?
“Een voorbeeld waar naar gekeken wordt: de samenstellingseisen voor het gebruik van de benaming ‘meergranen’. Voorwaarde daarbij is dat een dergelijke maatregel leidt tot productverbetering en bijvoorbeeld gevolgen heeft voor de hoeveelheid vezels.”
Hoe kunnen fabrikanten zichtbaar maken dat hun product is verbeterd? Dit is immers een belangrijke prikkel voor hen om hiermee aan de slag te gaan.
“Het zichtbaar maken van productverbeteringenstappen voor de consument is voor een aantal producten wenselijk. Van fabrikanten hebben we echter gehoord dat ze in veel gevallen de verbeteringen doorvoeren zonder hierover te willen communiceren naar de consument. De vrees is namelijk dat de consument zoutverlaging of suikerverlaging zal interpreteren als ‘minder lekker’. Dat dit een reële vrees is, blijkt onder andere uit consumentenonderzoeken. Wanneer een producent wel graag zichtbaar wil maken dat een product een betere samenstelling heeft gekregen, dan biedt Nutri-Score kansen. Een productverbetering kan namelijk leiden tot een betere Nutri-Score; die betere score kan de consument terug vinden op de verpakking.”
Hoe verhoudt Nutri-Score zich eigenlijk tot de NAPV?
“Een belangrijk doel van ons preventiebeleid is een gezonder eetpatroon stimuleren om overgewicht en gerelateerde chronische aandoeningen te verminderen en tegen te gaan. Eten volgens de Schijf van Vijf vormt de basis voor een gezond voedingspatroon. Omdat de praktijk is dat veel consumentenproducten buiten de Schijf van Vijf vallen, is het voor de volksgezondheid relevant om ook het aanbod van bewerkte voedingsmiddelen te verbeteren, bijvoorbeeld door het verminderen van de hoeveelheid zout, suiker of verzadigd vet in producten. Het Nutri-Score-logo is een hulpmiddel voor consumenten om binnen een productcategorie eenvoudig te kunnen kiezen voor het product met de betere samenstelling. Nederlandse fabrikanten en supermarkten mogen vanaf 1 januari 2024 Nutri-Score officieel gaan gebruiken. Op verzoek van fabrikanten en koepelorganisaties worden momenteel de NAPV-grenswaarden voor productverbetering waar mogelijk in lijn gebracht met de afkappunten van het algoritme achter Nutri-Score. Hiermee wordt zo veel mogelijk eenduidigheid in criteria bereikt. Bedrijven zullen kijken of door verlaging van zout-, verzadigd vet-en/of suikergehalte hun producten een betere score kunnen krijgen voor Nutri-Score. Dat betekent dat het voedselkeuzelogo ook een stimulerende werking voor productverbetering kan hebben.”
Momenteel voldoet 80% van het aanbod in de supermarkten niet aan de Schijf van Vijf. Naar welk maximumpercentage streef je uiteindelijk?
“Ik heb hier geen vast percentage voor in mijn hoofd. Duidelijk is dat de balans zoek is. Met deze verhouding in het aanbod en een vergelijkbaar percentage van de reclame voor voeding die over ongezonde producten gaat, is het bijna onmogelijk om echt gezond te eten. Er is zoveel aanbod en verleiding voor het kopen en eten van ongezonds. Dit vraagt een pakket aan maatregelen. In het kader van het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken dat partijen – supermarkten, horeca en catering – streven naar jaarlijkse consumptiegroei van producten uit de Schijf van Vijf. Er is één supermarkt (Lidl, red.) die publiceert over hoeveel van wat ze verkopen binnen de Schijf valt. Het zou goed zijn als ten minste alle grote supermarkten hier open over zijn. Maar ook andere maatregelen moeten bijdragen aan het opschuiven van die verhouding naar meer gezond: het terugdringen van (kinder)marketing voor ongezonde producten; de al genoemde inzet op productverbetering, dus minder zout, suiker en verzadigd vet; prijsmaatregelen en het invoeren van een voedselkeuzelogo zoals Nutri-Score, wat consumenten kan helpen bij het maken van een gezondere keuze.”
Begin dit jaar uitten experts nog hun zorgen over de Nutri-Score. Heb je inmiddels de adviezen van de Gezondheidsraad meegenomen?
“Nutri-Score is verbeterd. Ik zie net als de Gezondheidsraad de meerwaarde van het logo en heb besloten tot invoering van Nutri-Score met het herziene algoritme, per 1 januari 2024. Maar ik zie ook dat verdere ontwikkeling nodig blijft. Bijvoorbeeld omdat het logo op onderdelen nog verder verbeterd kan worden, zoals de Gezondheidsraad aangaf in zijn rapport over het herziene algoritme van NutriScore. Ik ga me ervoor inzetten om opvolging te geven aan de aanbevelingen van de Gezondheidsraad.”
Tegen welke knelpunten lopen fabrikanten nu nog aan bij het realiseren van productverbetering? En hoe wil je deze wegnemen?
“Op dit moment loopt een eerste tussentijdse evaluatie om goede praktijken, maar ook eventuele knelpunten en verbeterpunten op te halen bij branches en bedrijven. De vragen die sinds de lancering van de aanpak zijn gesteld door branches en bedrijven gingen vooral over het proces, bijvoorbeeld over de productgroepindeling, de monitoring, het communiceren over verbeterstappen en de relatie met Nutri-Score. In de aanpak kunnen mogelijk ook technologische knelpunten gaan optreden, dan gaan we daarover in gesprek en zoeken we naar een oplossing.”
De btw-verlaging op groenten en fruit blijkt ingewikkeld en gaat mogelijk niet door. Verken je andere mogelijkheden om de consumptie van groente en fruit te stimuleren?
“Momenteel beraadt het kabinet zich nog op de uitkomsten van het onderzoek en op wat dit betekent voor de ambities uit het coalitieakkoord. We streven ernaar om vóór het zomerreces met een reactie op het onderzoek te komen.”
Wanneer verwacht je meer te kunnen prijsgeven over het onderzoek naar frisdrankbelasting?
“Het onderzoek naar het belasten van suiker via de frisdrankbelasting loopt momenteel nog. Ik verwacht dat we voor de zomer het onderzoeksrapport aan de Kamer kunnen sturen, waarmee het openbaar wordt. Na de zomer volgt dan de reactie van het kabinet.”
Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV)
De NAPV is onderdeel van het Nationale Preventieakkoord en werd in 2022 gestart. Hiermee wil het ministerie van VWS fabrikanten extra aanmoedigen om de samenstelling van hun producten te verbeteren. Het RIVM heeft samen met het Voedingscentrum en de HAS Hogeschool criteria ontwikkeld om die verbeteringen stap voor stap te realiseren, zowel voor producten waarvan de samenstelling nog flink te verbeteren valt, als voor producten die al een relatief gunstige samenstelling hebben.
Meer informatie over de aanpak is te vinden op: https://rijksoverheid.nl/onderwerpen/voeding/gezonde-voeding/minder-zout-verzadigd-vet-en-suiker-in-voeding.
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
