NIEUWVEEN - Het einde van het jaar nadert. We zijn tussen de feestdrukte door al bezig met goede voornemens. Meedoen aan Dry January, ook wel bekend als IkPas, is er zo eentje. Na de laatste slok bubbels of bier, nemen we ons voor om minstens een maand weg te blijven van alcohol. Hoe zit het met de taboe om geen alcohol te drinken? En wordt Dry January wel door supermarkten opgepakt? Zonder kwalitatief goede alternatieven of inspiratie blijft het bij een voornemen. Jeanneke Scholtens, toekomstonderzoeker en Marco Meeuwsen, Plus-ondernemer uit Utrecht, geven hier antwoord op.
Dry January ontstond in 2013 in Groot-Brittannië met circa 4000 deelnemers. Mensen wilden weten wat de positieve effecten zijn van een maand zonder alcohol. Enkele jaren later waaide dit fenomeen over naar ons land. En ook hier is deze challenge populair. Voor de versie uit 2023 meldden maar liefst 30.000 mensen zich aan. Hoeveel mensen de uitdaging in 2024 aangaan, is nog niet bekend. Toch is de bewustwording van het effect van (overmatig) alcoholgebruik gegroeid; inmiddels weten veel mensen wat de schadelijke gevolgen van alcohol zijn. Het al dan niet tijdelijk stoppen en zelfs minderen heeft vele voordelen voor de gezondheid en de portemonnee. Ook helpt het om af te vallen en de kwaliteit van slapen wordt beter. Nu deze kennis meer en meer mensen bereikt, groeit ook het aantal nieuwe drankjes zonder alcohol, in soort en volume. Er komen meer 0.0-varianten bieren en radlers op de markt. Ook het assortiment in mocktails, alcoholvrije wijnen en kombucha neemt toe.
Roes
De nadelige impact van alcohol heeft Jeanneke Scholtens, toekomstonderzoeker en eigenaar van het trendwatchplatform Buro Zorro, aan den lijve ondervonden. Ook zij heeft in het verleden weleens meegedaan aan Dry January. “Maar die poging mislukte. Schandalig, hè”, vertelt Scholtens. De drang om helemaal te stoppen kwam na een avond doorzakken en de volgende dag voor de zoveelste keer wakker worden met een schuld- en schaamtegevoel. Een boek schrijven over de functie van de roes, haar eigen verslavingsgevoeligheid en die van de maatschappij hielpen haar door het proces van afkicken van deze sociaal geaccepteerde, maar slechte gewoonte heen. De toekomstonderzoeker zegt hierover: “Het is nu zo’n vijf jaar geleden dat het besef kwam. Van de een op de andere dag stopte ik met drinken. In het begin was ik trots op een dag niet gedronken, ik vinkte de dagen af, maar uiteindelijk raakte ik het verlangen naar alcohol echt kwijt. Op een gegeven moment was de hunkering naar drank verdampt. In de tussentijd moest ik wel ontdekken hoe ik kon genieten en ontspannen zonder die roes.” Het werd de titel van haar boek, ‘ Roes ’ waarin ze de link legt tussen wetenschap en de maatschappelijke norm.
Van saaie trut tot rebel
Trendwatcher Scholtens legt uit dat die maatschappelijke norm in haar ogen in positieve zin is veranderd: “Wie herinnert zich Absolutely Fabulous nog? Een serie waarin twee vriendinnen, ietwat gechargeerd, constant laveloos in beeld zijn met een dochter die als saaie trut neergezet wordt. Nu, veertig jaar later, zou diezelfde dochter als rebel in beeld worden gebracht, omdat zij wegblijft van alcohol en nuchter is.” Kortom, er is nu meer ruimte voor niet-drinkers. Het is sociaal al meer geaccepteerd. Je hebt nog steeds koplopers, de mensen die alcoholvrij door het leven gaan. Deze relatief jonge stroming is echter nog niet mainstream. Scholtens trekt de vergelijking met roken. Dat was voorheen normaal. Ondanks dat roken in de ban wordt gedaan en al meer uit het straatbeeld lijkt te verdwijnen, zie je dat jongeren juist weer beginnen met roken en vapen.
De kennis over schade die alcohol toebrengt, is er. Toch blijft de uitdrukking ‘zien drinken, doet drinken’ van kracht. Om die reden is de toekomstonderzoeker geen voorstander van het aanbieden van alcoholvrije varianten aan kinderen. Ze zegt hierover: “Met zo’n vervangend drankje normaliseer je juist het drankgebruik. Daar moeten we van wegblijven.”
Alternatieven
Scholtens vindt dat Dry January helpt om alternatieve dranken voor alcohol te ontwikkelen. “Ik vind het aanbod van alcoholvervangende drankjes prima. Er ligt genoeg variatie en aanbod in de schappen van de supermarkt: water met een smaakje vind ik zelf echt een prima vervanger. En er zijn natuurlijk ook alcoholvrije slijterijen, World of Nix, bijvoorbeeld. Toen ik net volledig gestopt was, zocht ik nog wel naar alternatieven. Ik zorgde ervoor dat ik een dorstlessende 0.0% Heineken in de koelkast had staan. Naarmate ik langer gestopt was, viel die behoefte weg, net als wanneer je bent gestopt met roken. Ik vind de prijs van alcoholvrije varianten over de linie wel hoog. Voor mij voelt het als eliteproducten. De goedkopere ‘zero’-keuzes mogen wat mij betreft wel wat meer in het zicht staan.”
Dry January in de supermarkt
Marco Meeuwsen is sinds anderhalf jaar ondernemer van een Plus in Utrecht. Hij zegt in het eerste jaar van zijn ondernemerschap vrij weinig te hebben gemerkt van Dry January. “Het is absoluut niet zo dat er drastisch minder alcohol werd gekocht.” Tegelijkertijd worden er steeds meer alcoholloze- en vrije dranken verkocht, een landelijke trend die ook hij terugziet in zijn winkel. En hij snapt wel waardoor dat komt: “Een drankje met alcohol laten staan op een verjaardag wordt al normaler. Sterker nog, ik merk dat er standaard alcoholvrij bier worden ingeslagen voor de visite. Vroeger rustte er een taboe op. Je was een watje als je om 0.0-bier vroeg”, aldus Meeuwsen. ”Gelukkig is die tendens veranderd.”
Schapmeters vol
In de winkel van de Plus-ondernemer zijn flink wat schapmeters vrijgemaakt voor alcoholvrije dranken, compleet met lichtblauwe stroken en snap-on-hoesjes met de aanduiding ‘alcoholvrij’. “Ik bied echt een podium aan het assortiment”, zegt hij. Vooral het bier van de lokale brouwer, die overigens in heel Nederland verkrijgbaar is, is hier een hardloper. “Ik heb de hele range alcoholvrij van Van de Streek. Er zijn zelfs geschenkverpakkingen van.” Ook Leffe Blond 0.0%, Desperado Virgin 0.0% en Corona Cero zijn erg populair bij zijn klanten. In de slijterij bij zijn Plus heeft Meeuwsen alcoholvrije artikelen staan, zoals 0.0% gin. Maar het zijn geen hardlopers. Bij de keuze van het assortiment laat Meeuwsen zich niet alleen leiden door wat er via Plus centraal aangeboden wordt. “Ik ga vraaggestuurd te werk en actief op zoek naar leveranciers om aan de toenemende vraag naar alcoholvrij te kunnen voldoen. Lokale bedrijven genieten mijn voorkeur, als die keuze er is. Dat geldt ook voor het opnemen van andere producten in mijn winkel, niet alleen voor het alcoholvrije assortiment, hoor”, legt Meeuwsen uit.
Met Dry January heeft de Plus-ondernemer zelf niets. “Het is in mijn ogen jezelf voor de gek houden, waarom moet het precies en alleen maar in januari? Ik geloof er niet zo in.” Dry January leeft wel onder zijn vriendengroep. “Maar met uitzonderingen op speciale momenten. Ze houden het dus niet altijd de hele maand vol”, voegt hij er lachend aan toe.
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
